ห้วยผึ้งจันทร์ผา...สวนผสมประสบการณ์แห่งเมืองลับแล: เผาถ่านใช้ในครัวเรือน

♣การอยู่ในไร่ ในสวนของคนลับแล ส่วนใหญ่ก็จะซื้ออาหารสดจากตลาด แล้วนำไปประกอบเป็นอาหารประเภทต่าง ๆ รับประทานในสวน ส่วนใหญ่ก็จะใช้ไฟฟืนที่เก็บเอาจากกิ่งไม้ที่แต่งกิ่ง ไม่ว่าจะเป็นไม้ทุเรียน ลองกอง หรือลำไย ส้มโอ แล้วแต่จะหาได้ นำมากอง ๆ ไว้ใกล้ๆ เตาไฟ เวลาจะประกอบอาหาร ก็ก่อเป็นไฟฟืนควันโขมง และเมื่อฟืนติดไฟดีก็จะมีเปลวไฟลุกแรง ทำอาหากก็จะมีกลิ่นของควันปนในอาหารด้วย

ส่วนใหญ่ก็จะใช้เตาก้อนเส้า หรือเตาอั้งโล่ ประกอบอาหาร

♣ที่สวนห้วยผึ้งฯ บางครั้งก็ใช้ถ่านประกอบอาหารเหมือนกัน เช่นใช้ปิ้ง ย่าง เพราะจะรอไฟฟืนให้ติดแล้วกลายเป็นถ่านแดง ๆ สำหรับปิ้ง ย่างก็จะช้า ก็เลยต้องใช้ถ่านก่อในเตาไฟ แล้วย่างบนเตา ก็จะไม่มีกลิ่นของควันไม้ติดในอาหาร (ถ้ามีเพื่อน ๆ น้อง ๆ หลายคนก็จะใช้เตาสำหรับปิ้ง หรือเตาสำหรับอบที่ใช้ถ่านมาประกอบอาหาร)

ปิ้ง ย่าง ก็จะมีกลิ่นของควันไม้บ้าง

♣ที่สวนมีการแต่งกิ่งลำใย กิ่งส้มโอ กิ่งลองกอง ให้คนงานตัดลงมากองไว้ แล้วผมก็ตัดเป็นท่อนสั้น ๆ นำเข้าเตาเผาถ่าน (เตานี้ชื่อภาษาทางการเรียกเตาเศรษฐกิจ) ทำจากถังน้ำมัน 200 ลิตร แต่ผมขอเรียกว่าเตาเผาถ่านใช้ในครัวเรือน ผมซื้อมาจากศูนย์อบรมเศรษฐกิจพอเพียง ในจังหวัดอุตรดิตถ์ ผมชอบตรงสะดวกและง่ายต่อการเผาไม้เป็นถ่าน

ตัดไม้เป็นท่อนสั้น ๆ รูปร่างของเตาเผาถ่านสำหรับใช้ในครัวเรือน

♣รูปร่างก็เป็นถังน้ำมัน 200 ลิตร มีท่อต่อออกทางข้าง และด้านหลัง 3 ท่อ และท่อสำหรับระบายควันด้านบนฝาอีก 1 ท่อ มีช่องสำหรับรับลมช่วยในการเผาไหม้อยู่ด้านหน้า เวลาจะเผาก็ต้องเตรียมไม้ ไม่ให้ยาวเกินปากถัง โดยใส่ไม้ให้เต็ม การใส่ให้ตั้งท่อนไม้เรียงกันเป็นวงกลมชิดผนังของถัง ท่อนเล็กอยู่ติดกับขอบผนังถัง ท่อนใหญ่อยู่ตรงกลาง ให้มีที่ว่างในถังน้อยที่สุด ด้านบนถ้าไม้ไม่เต็มก็สามารถวางท่อนไม้สั้น ๆ แนวนอนได้

จัดเรียงฟืนโดยตั้งดุ้นฟืนด้านบนถ้าฟืนยังไม่เต็มก็เรียงแนวนอน จุดไฟหน้าเตาตรงช่องรับลม

♣เมื่อจัดเรียงเรียบร้อย ก็จัดการติดไฟ การติดไฟต้องทำตรงประตูสำหรับรับลมเข้า ฝาด้านบนยังไม่ต้องปิดสนิท ไม่เช่นนั้นไฟที่ช่องลมจะไม่ถูกดูดเข้าไปในถัง พอไฟติดฟืนในเตาที่เรียงไว้สังเกตจะมีควันมาก ก็ปิดฝา เมื่อปิดฝา ควันจะถูกระบายจากท่อทั้ง 4 ท่อ แล้วรอประมาณ 6 – 7 ชั่วโมงสำหรับไม้แห้งหมาด ๆ แต่ถ้าเป็นไม้สด ก็ต้องใช้เวลาเกือบ 12 ชั่วโมง ควันจึงจะหมด เมื่อควันหมดก็จัดการปิดช่องลม และปิดปลายท่อ ทั้ง 4 ท่อ ผมจะใช้ต้นกล้วยตัดเป็นท่อนสั้น ๆ มาปิดท่อ ส่วนช่องรับลมเขามีฝาปิดมาให้ แค่นี้ก็รอให้ไฟดับ รุ่งเช้าก็มาเปิดเก็บถ่านไว้ใช้ถ่านที่เผาก็ติดไฟแรงดีด้วย

แรก ๆ จุดไฟยังไม่ต้องปิดฝาเตา เมื่อฟืนในเตาติดไฟดีแล้วจึงปิดฝาควันจะออกทางท่อ

♣ประโยชน์อีกอย่างหนึ่งของการเผาถ่านประเภทนี้ ก็คือจะได้น้ำส้มควันไม้จากการเผาถ่านอีกด้วย น้ำส้มจะหยดลงตรงท่อระบายด้านข้าง ซึ่งปลายท่อช่างจะทำเป็นที่ใส่น้ำเปล่าไว้ เมื่อควันออกไปกระทบกับความเย็น หยดน้ำก็จะตกลงมาข้างล่าง เราก็หาภาชนะรองรับไว้ สำหรับใช้พ่นไล่แมลงได้อีกครับ